MINISTRU PCM REPREZENTA S.E. PRIMEIRU-MINISTRU LANSA PLANU ESTRATÉJIKU NASIONÁL TIMOR DIJITÁL 2032

DILI/02 /Juñu /2023Ministru Prezidénsia ba Konsellu Ministru sigla portugues ( PCM) Sr. Fidelis Manuel Leite Magalhães reprezenta S.E. Primeiru-Ministru Jeneral Taur Matan Ruak hamutuk ho Ajénsia Teknolojia Informasaun no Komunikasaun sigla portugues (TIC) TIMOR I.P. lansa planu Estratéjiku Timor Dijitál 2032 nu’udar planu estratéjiku ne’ebé kaer mehi kompartilladu Governu nian hodi halo Timor-Leste sai nasaun ida dijitál avansadu.

Timor Dijitál ho nia objetivu atu halo dijitalizasaun ba servisu Governamentál hotu-hotu to’o 2032, ho objetivu prinsipál atu hadi’a no entrega servisu sira, apoia implementasaun ba ajenda reforma administrativu. Iha tempu hanesan promove dezenvolvimentu ekonomia ida no sosiedade dijitál sira.

Iha serimónia lansamentu ne’e, Ministru Prezidénsia ba Konsellu Ministru Sr. Fidelis Mauel Leite Magalhães hatete, importante tebes hodi dezenvolve ona planu estratéjiku no sei iha nia kontinuasaun tanba TIC TIMOR maka sai hanesan Ajénsia implementador ba estratéjika ne’ebé lansa ona.

Inisiativa ida ne’e hakarak Timor-Leste bele avansa ba oin iha kontestu adezaun ba iha ASEAN nomós kontestu iha mundu globalizadu.

“ Governu iha esperiensia barak hodi hatudu frakeza barak tanba ne’e, sei kontinua sai impedementu ba iha servisu sira ne’ebé iha ba sidadaun sira ezemplu hanesan Verifika dadus sira sai hanesan difikuldade boot ba benefisiariu sira iha tempu Covid-19 inklu mós problema sira seluk,” dehan Ministru PCM.

Rezultadu kondisaun ICT ne’ebé bele dehan seidauk avansadu tanba ne’e presiza Governu ne’ebé efisiente, modernu no dizitalijadu.

Ho kestaun hirak ne’e, maka VIII Governu Konstitusionál hakarak ho ambisaun ne’ebé boot hodi la’o ho inisiativa ida ne’e ho koordenasaun ho TIC TIMOR no ministériu relevante sira atu bele halo transformasaun dijitál no bainhira konklui Fibra Ótika ho velosidade di’ak bele hahú ona ho dijitalizaun sira ne’e iklui mós Identifikasaun Úniku.

Ho rajaun hirak ne’e S.E. Primeiru-Ministru haksolok tebes hodi aprova inisiativa sira mai hosi TIC TIMOR ho nia atribuisaun sira ba orsamentu hosi parte Governu nian atu haforsa inplementasaun komponente planu estratéjiku ne’e rasik inklui pakote Identifikasaun Úniku.

Iha fatin hanesan Diretór Ezekutivu Ajénsia TIC TIMOR I.P. Sr. Roberto Caitano de Sousa Vicente hatete, TIC TIMOR harii iha tinan-2017 no simu tiha misaun importante ida. Ajénsia luders hodi hasa’e no aumenta teknolojia dijitál sira no TIK hodi hamoris Governu ida intelijente liu no hafoun administrasaun públika. TIC TIMOR nian papél atu reflete ba kompromisu Governu nian hodi promove sosiedade ida hodi hetan informasaun no transforma envolvimentu teknolojia eletrónika iha setór públiku iha Timor-Leste. Nu’udar Ajénsia sentrál koordenasaun nian, fó fiar mai TIC TIMOR hodi hala’o misaun atu implementa polítika no estratéjia sira TIK nian, ne’ebé aprova tiha ona, jere no garante infraestrutura TIK Governu nian no dezenvolve plataforma efikás sira, ne’ebé promove objetivu dijitalizasaun nian.

Xefe Ezekutivu informa katak, hahú hosi tinan-2017 to’o ohin loron TIC TIMOR nu’udar fundamentál iha avansu transformasaun dijitál iha Governu nia laran. Hosi konkista sira, ida importante liu maka servisu hodi halo koneksaun ba instituisaunEstadu sira no Munisípiu 12 liu hosi rede Fibra Ótika Terrestre reziliente ida, ne’ebé instala liu hosi rede transmisaun EDTL nian. Inisiativa ne’e, loke dalan ba servisu públiku sira modernizadu no konetividade ba internet ho di’ak tebes iha país laran tomak.

“Daudauk ne’e, TIC TIMOR dezenvolve hela sentru dadus Governu nian ida, ne’ebé bele simu rekursu TIK Governu nian oioin, inklui site, portal, bankudedadus, korreiu eletróniku no instalasaun virtual videokonferénsia nian hanesan mós ho rekursu hirak seluk ho planu sira hodi estabelese sentrudedadus ida ho kualidade ne’ebé bele simu.” Dehan Xefe Ezekutivu.

La’ós ne’e de’it, TIC TIMOR mós konsentra tiha hodi estabelese baze legál no polítika sira atu halo transformasaun dijitál, ne’ebé fó-biban hodi elabora lejizlasaun fundamentál iha área sira maka hanesan protesaundedadus no privasidade, direitu autorál sira, siberkrime, komérsiu eletróniku no estratéjia ba seguransa sibernétika.

Lider másimu TIC TIMOR ne’e mós realsa katak ho esforesu sira TIK TIMOR nian to’o tiha iha dezenvolvimentu estratéjia nasionál ida, ne’ebé abranje dezenvovimentu dijitál. Estratéjia ida, ne’ebé ko’alia kona-ba partikularidade sira-ne’ebé presiza ba kresimentu dijitál olístiku hodi kaer tomak área sira hanesan Governu no infraestrutura nasionál, Sistema Governu, Identidade Únika, abilidade dijitál no alfabetizasaun, partisipasaun sidadaun sira-nian, investimentu hosi setór privadu, igualdade jéneru, inkluzaun, komérsiu eletróniku, saúde dijitál, edukasaun, agrikultura nomós kuadru lejizlativu favoravel.

TIC TIMOR ho orgullu simu knaar hodi elabora Timor Dijitál 2032 ba Governu ne’e, ne’ebé aprova tiha iha KonselludeMinstru iha dezembru 2022 no ho orgullu tebetebes ami ohin halo lansamentu.

Timor Dijitál sai nu’udar projetu dinámiku ida no evolui nafatin ba hotu-hotu: Governu, Sosiedade Sivíl, setór privadu no parseiru sira dezenvolvimentu nian. Nu’udar estrutura ida ba ita hotu hodi halo servisu hamutuk nune’e hetan future ida, ne’ebé kapasidade dijitál sira horik iha sentru administrasaun públika ita-nian no sosiedade.

“Bainhira halo tranzasaun ba era foun ida-ne’e, ha’u hakarak afirma ho loos katak TIC TIMOR sei kontinua halo traballu ne’ebé la susar maibé ho fuan no prepara-an tomak ho empeñu no pronto atu lidera implementasaun Timor Dijitál 2032, tuir mandatu KonselludeMinistru. Nu’udar ajénsia prinsipál ida hodi implementa inisiativa sira iha Timor Dijitál nia laran, ami hatene ho loloos ami-nia responsabilidade sira-ne’ebé boot,” informa Diretór Ezekutivu.

Ho ida ne’e,TIC TIMOR kompromete hodi hametin parseria sira no promove kolaborasaun iha nivel hotu-hotu governu nian, sosiedade sivíl, setór privadu, parseiru sira ba dezenvolvimentu nomós parte interesada sira.

“Ami sei kontinua estimula dezenvolvimentu teknolójiku nesesáriu hodi apoia ministériu no instituisaun sira governu nian iha ninia dalan transformasaun dijitál no insentiva kriasaun valór dijitál iha setór hotu-hotu,”Xefe Ezekutivu salienta.

Timor Dijitál 2032 la’ós de’it nu’udar estratéjia ida mai ami maibé nu’udar promesa kompartillada hosi kapasitasaun futuru no progresu dijitál. Atu hahú jornada emsionante ida-ne’e, sei imajina posibilidade rohan-laek ne’ebé ita-nia futuru dijitál bele oferese no halo Timor Dijitál nia vizaun sai realidade loron-loron nian.

Entretantu serimódezenvolvimentu planu Estratéjiku Nasionál Timor Dijitál 2032 ne’e hala’o iha Salaun Ministériu Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun no hetan partisipasaun másimu hosi Membru VIII Governu Konstitusionál, korpu Diplomátiku sira, Diretór Diresaun sira inklui funsionáriu sira hosi PCM no TIC TIMOR I.P.#MEDIA#TIC